تاریخ سیاسی ختلان در ظفرنامه شرف‌الدین علی یزدی

آثار تاریخی- ادبی که از قرون گذشته برجای مانده‌اند، توانسته‌اند تا اندازه‌ای شرایط و اوضاع سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی دورۀ خویش را بیان کنند. ظفرنامه شرف‌الدین علی یزدی نیز نمونه‌ای از بهترین اثرهای تاریخی به‌شمار می‌رود که بین سال‌های 1419-1424م براساس اسناد رسمی درباری و نقل هم‌صفان تیمور لنگ نگاشته شده و در آن به وقایع سیاسی، حاکمان و واحد‌های معموری و جغرافی ختلان که یکی از ولایت‌های مهم و استراتژیک ماوراءالنهر محسوب می‌شود، پرداخته شده است. شرف‌الدین علی یزدی در این اثر دبارۀ جزئیات و نیز راجع به وضعیت عمومی ماوراءالنهر دورۀ تیموریان اخباری مهم ارائه می‌کند. بدین ترتیب به‌نظر می‌آید که ظفرنامه در تحقیق تاریخ سیاسی و جغرافیایی ختلان سدۀ چهاردهم میلادی و همچنین تکمیل پژوهش کتیبۀ سنگ قبر امیرمحمد برلاس در شهر کولاب منبعی مهم به‌شمار می‌رود که در آن مراکز مهم و استراتژیک ختلان- مُنْک، سالِ سرای، وخش، آقسرای، دشت کُلَک (دَنْقَره امروزه) و بلجوان ذکر شده‌اند.